ڪُه ڄَاڻَان؟ ڪُه ٿِئَو؟، ڪَيڏَاهُ ٿِي وَڃَان؟
هَٿَ ڪَرَايُون؛ آڱِرِيُون، مَوڙِئَو سَڀِ ڀَڃَان
ٻِيَنِ گَهرِ گَهڃَان، مُون هَارِيَ هَوتُ وڃَايَو!
سُرُ سَسُئِي حُسَينِي
ڪُه ڄَاڻَان = ڇا ڄاڻان، خبر ئي نٿي پئي
ڪُه ٿِئَو = ڇاٿيو آهي
ڪِڏَاهُ = ڪيڏانهن، ڪهڙي پاسي
مَوڙِئَو = مروڙيو
ڀَڃَان = جدا ڪريانسِ، جيڪر ڀڃي ڇڏيان
گَهڃَان = گهنڊ، دهل ڌمام، شرنايون، جهمريون، خوشيون. گهڃان جمع آهي واحد اٿس گهڃو جيڪو سنسڪرت ٻوليءَ جي لفظ گَهنَ مان ورتو ويو آهي.
هَارِيَ = هار کاڌل، نادان
هَوتُ = پنهون
بيت جو پس منظر
~ ڇو ٿيو آهي؟ ڇا ٿيو آهي؟ ۽ مان ڪيڏانهن پئي وڃان؟ ڪا خبر ئي نٿي پئي.
~ دل تہ چئي ٿي جيڪر هٿ، ڪرايون، آڱريون ۽ سڀئي عضوا مروڙي ڀڃي اڇلائي ڇڏيان.
~ ٻين جي گهرن ۾ خوشيون آهن پر مون پنهنجو محبوب هارائي ڇڏيو، وڃائي ڇڏيو.
سمجهاڻي
ڪڏهن ڪڏهن ايئين ٿيندو آهي جو پاڻ کان، دنيا کان ۽ ٻي هر شئي کان نفرت ۽ بيزاري ٿيڻ لڳندي آهي. ڪا ڳالھ سمجھ ۾ ناهي ايندي تہ ڇا ڪجي؟ ڇو ڪجي؟ ۽ جي ڀلا ڪجي تہ آخر ڪهڙوڪم ڪجي؟
اندر ۾ ناڪاميءَ جو احساس شدت سان لڇ پڇ، آنڌ مانڌ، بي چيني، بيقراري ماڳهين وڌائي ڇڏي ٿو. سک، چين ۽ آرام ڦٽي پوندو آهي. ڪا پيڙا، ڪو عذاب ۽ ڪو ايذاءُ اندر ڪپيندو، ڪوريندو ۽ جهوريندورهندو آهي. ماڻهون فيصلو ناهي ڪري سگهندو تہآخر ڇا ڪجي؟
پنهونءَ جي کنڀجي وڃڻ کان پوءِ سسئيءَ جي حالت بہ اهڙي ٿي وئي آهي. دل چويسِ ٿي جيڪر هٿ، ڪرايون، آڱريون ۽ سڀئي عضوا ڀڃي اڇلائي ڇڏيان، ڇو تہ پنهونءَ کان پوءِ ڪهڙو جيئڻ؟ محبوب ئي تہ زندگي آهي جي اهو نہ رهيو پوءِ ڪنهن لاءِ جيئجي؟ پاڙي ۽ شهر جي ٻين گهرن ۾ خوشيون، شادمانيون، جهمريون ۽ هوجمالا پيا ڳائجن پر سسئي اڄ پنهنجو سڀ ڪجھ لٽائي، برباد ڪري ۽ وڃائي ويٺي آهي.
_____
چونڊ، تحقيق ۽ تشريح محترم مظفر منگي صاحب جي ٿورن سان سندس فيسبوڪ وال تان ورتل
هَٿَ ڪَرَايُون؛ آڱِرِيُون، مَوڙِئَو سَڀِ ڀَڃَان
ٻِيَنِ گَهرِ گَهڃَان، مُون هَارِيَ هَوتُ وڃَايَو!
سُرُ سَسُئِي حُسَينِي
ڪُه ڄَاڻَان = ڇا ڄاڻان، خبر ئي نٿي پئي
ڪُه ٿِئَو = ڇاٿيو آهي
ڪِڏَاهُ = ڪيڏانهن، ڪهڙي پاسي
مَوڙِئَو = مروڙيو
ڀَڃَان = جدا ڪريانسِ، جيڪر ڀڃي ڇڏيان
گَهڃَان = گهنڊ، دهل ڌمام، شرنايون، جهمريون، خوشيون. گهڃان جمع آهي واحد اٿس گهڃو جيڪو سنسڪرت ٻوليءَ جي لفظ گَهنَ مان ورتو ويو آهي.
هَارِيَ = هار کاڌل، نادان
هَوتُ = پنهون
بيت جو پس منظر
~ ڇو ٿيو آهي؟ ڇا ٿيو آهي؟ ۽ مان ڪيڏانهن پئي وڃان؟ ڪا خبر ئي نٿي پئي.
~ دل تہ چئي ٿي جيڪر هٿ، ڪرايون، آڱريون ۽ سڀئي عضوا مروڙي ڀڃي اڇلائي ڇڏيان.
~ ٻين جي گهرن ۾ خوشيون آهن پر مون پنهنجو محبوب هارائي ڇڏيو، وڃائي ڇڏيو.
سمجهاڻي
ڪڏهن ڪڏهن ايئين ٿيندو آهي جو پاڻ کان، دنيا کان ۽ ٻي هر شئي کان نفرت ۽ بيزاري ٿيڻ لڳندي آهي. ڪا ڳالھ سمجھ ۾ ناهي ايندي تہ ڇا ڪجي؟ ڇو ڪجي؟ ۽ جي ڀلا ڪجي تہ آخر ڪهڙوڪم ڪجي؟
اندر ۾ ناڪاميءَ جو احساس شدت سان لڇ پڇ، آنڌ مانڌ، بي چيني، بيقراري ماڳهين وڌائي ڇڏي ٿو. سک، چين ۽ آرام ڦٽي پوندو آهي. ڪا پيڙا، ڪو عذاب ۽ ڪو ايذاءُ اندر ڪپيندو، ڪوريندو ۽ جهوريندورهندو آهي. ماڻهون فيصلو ناهي ڪري سگهندو تہآخر ڇا ڪجي؟
پنهونءَ جي کنڀجي وڃڻ کان پوءِ سسئيءَ جي حالت بہ اهڙي ٿي وئي آهي. دل چويسِ ٿي جيڪر هٿ، ڪرايون، آڱريون ۽ سڀئي عضوا ڀڃي اڇلائي ڇڏيان، ڇو تہ پنهونءَ کان پوءِ ڪهڙو جيئڻ؟ محبوب ئي تہ زندگي آهي جي اهو نہ رهيو پوءِ ڪنهن لاءِ جيئجي؟ پاڙي ۽ شهر جي ٻين گهرن ۾ خوشيون، شادمانيون، جهمريون ۽ هوجمالا پيا ڳائجن پر سسئي اڄ پنهنجو سڀ ڪجھ لٽائي، برباد ڪري ۽ وڃائي ويٺي آهي.
_____
چونڊ، تحقيق ۽ تشريح محترم مظفر منگي صاحب جي ٿورن سان سندس فيسبوڪ وال تان ورتل
مظفر منگي جو جنم عظيم تاريخي ۽ ثقافتي اهڃاڻ مهين جي دڙي جي ڪک ۾ اڏيل ٻلهڙيجيءَ جي مهڪ واري چيڪي مٽيءَ ۾ ٿيو. سندن والد محترم استاد سان گڏ لطيف شناس، ليکڪ ۽ ڊرامه نويس هيو. پاڻ جڏهن جوان ٿيو ته بيباڪ صحافي، شاعر، اديب، محقق ۽ ڀٽائيءَ جي پارکو مرحوم هدايت منگيءَ جيڪو سندن وڏو ڀاءُ ٿئي سندن تعليم ۽ تربيت ڪئي.