مي مَڇِيَ ۾ هَٿَڙا، وَيٺِي ڪَرَي وَرَنَ
راءِ اَڳِهِم رَکِيِي، مُهاڻِي مَنجِھ مَنَ
تماچِيَ جَي تَنَ، ڳالِيُون چَيُسِ ڳُجِهيُون
سُرُ ڪاموڏ
مي = مهاڻي ( نوري )
وَرَنَ = رنگ روپ، ناز انداز، ادائون
راءِ = راجا، بادشاهه، ڄام تماچي
اَڳِهِم = اڳهين، اڳي ئي، اصل کان، ازل کان
رَکِيِي = رکي هئي، سانڍيل هئي، سمايل هئي
مَنجِهه مَنَ = دل ۾، من ۾، اندر ۾، سيني ۾
تَنَ = بدن، جسم
ڳالِيُون = ڳالهيون، رهاڻيون
ڳُجِهيُون = راز، اندر جون ڳالهيون
بيت جو پس منظر
~ هٿن ۾ مڇي هوندي، نوريءَ جا ناز انداز ڏسڻ وٽان آهن.
~ ڄام تماچيءَ جي دل ۾ نوري اڳ ئي سمايل هئي.
~ سو تنهنڪري نوري ۽ ڄام تماچيءَ جي جسمن پاڻ ۾ ملي رهاڻيون ڪيون.
سمجهاڻي
نوري مهاڻي هئي، سندن نڪي ڪي پڪا گهر اڏيل هئا ۽ نہ وري ڪو مال ملڪيت. سندن کائڻ پيئڻ، رهڻ ۽ سمهڻ ٻيڙيءَ تي ٿيندو هو. مرد توڙي مايون مڇي ماري وڪڻندا هئا ۽ پيٽ پاليندا هئا. پر جيئن ڍنڍ ۾ ڪنول ٽڙندو آهي تيئن مهاڻين ۾ بہ نوريءَ جي حُسنَ جا هُلَ هليل هئا. سندس سونهن سوڀيا، حسناڪيون ۽ ادائون ماڻهن کي موهي وجهنديون هيون.
ڄام تماچيءَ جي روح ۾ الست واري واعدي کان ئي نوري سمايل هئي. سندس لکيو پنهنجي ڪنهن مهاڻي سان نہ پر وقت جي حاڪم ڄام تماچيءَ سان ٿيڻو هيو. جڏهن نوريءَ جو نڪاح ڄام تماچيءَ سان ٿيو تہ جُڳنِ ۽ صدين جا سڪايل سرير هڪٻئي ۾ سمائجي ويا.
ڄام تماچيءَ پنهنجي بادشاھي نوريءَ جَي ناسي نيڻن حوالي ڪري ڇڏي تہ، وري نوريءَ بہ پنهنجو بخملي بدن ڄام تماچيءَ جي حوالي ڪرڻ جو وچن ورجايو.
چونڊ، تحقيق ۽ تشريح محترم مظفر منگي صاحب جي ٿورن سان سندس فيسبوڪ وال تان ورتل
____
راءِ اَڳِهِم رَکِيِي، مُهاڻِي مَنجِھ مَنَ
تماچِيَ جَي تَنَ، ڳالِيُون چَيُسِ ڳُجِهيُون
سُرُ ڪاموڏ
مي = مهاڻي ( نوري )
وَرَنَ = رنگ روپ، ناز انداز، ادائون
راءِ = راجا، بادشاهه، ڄام تماچي
اَڳِهِم = اڳهين، اڳي ئي، اصل کان، ازل کان
رَکِيِي = رکي هئي، سانڍيل هئي، سمايل هئي
مَنجِهه مَنَ = دل ۾، من ۾، اندر ۾، سيني ۾
تَنَ = بدن، جسم
ڳالِيُون = ڳالهيون، رهاڻيون
ڳُجِهيُون = راز، اندر جون ڳالهيون
بيت جو پس منظر
~ هٿن ۾ مڇي هوندي، نوريءَ جا ناز انداز ڏسڻ وٽان آهن.
~ ڄام تماچيءَ جي دل ۾ نوري اڳ ئي سمايل هئي.
~ سو تنهنڪري نوري ۽ ڄام تماچيءَ جي جسمن پاڻ ۾ ملي رهاڻيون ڪيون.
سمجهاڻي
نوري مهاڻي هئي، سندن نڪي ڪي پڪا گهر اڏيل هئا ۽ نہ وري ڪو مال ملڪيت. سندن کائڻ پيئڻ، رهڻ ۽ سمهڻ ٻيڙيءَ تي ٿيندو هو. مرد توڙي مايون مڇي ماري وڪڻندا هئا ۽ پيٽ پاليندا هئا. پر جيئن ڍنڍ ۾ ڪنول ٽڙندو آهي تيئن مهاڻين ۾ بہ نوريءَ جي حُسنَ جا هُلَ هليل هئا. سندس سونهن سوڀيا، حسناڪيون ۽ ادائون ماڻهن کي موهي وجهنديون هيون.
ڄام تماچيءَ جي روح ۾ الست واري واعدي کان ئي نوري سمايل هئي. سندس لکيو پنهنجي ڪنهن مهاڻي سان نہ پر وقت جي حاڪم ڄام تماچيءَ سان ٿيڻو هيو. جڏهن نوريءَ جو نڪاح ڄام تماچيءَ سان ٿيو تہ جُڳنِ ۽ صدين جا سڪايل سرير هڪٻئي ۾ سمائجي ويا.
ڄام تماچيءَ پنهنجي بادشاھي نوريءَ جَي ناسي نيڻن حوالي ڪري ڇڏي تہ، وري نوريءَ بہ پنهنجو بخملي بدن ڄام تماچيءَ جي حوالي ڪرڻ جو وچن ورجايو.
چونڊ، تحقيق ۽ تشريح محترم مظفر منگي صاحب جي ٿورن سان سندس فيسبوڪ وال تان ورتل
____
مظفر منگي جو جنم عظيم تاريخي ۽ ثقافتي اهڃاڻ مهين جي دڙي جي ڪک ۾ اڏيل ٻلهڙيجيءَ جي مهڪ واري چيڪي مٽيءَ ۾ ٿيو. سندن والد محترم استاد سان گڏ لطيف شناس، ليکڪ ۽ ڊرامه نويس هيو. پاڻ جڏهن جوان ٿيو ته بيباڪ صحافي، شاعر، اديب، محقق ۽ ڀٽائيءَ جي پارکو مرحوم هدايت منگيءَ جيڪو سندن وڏو ڀاءُ ٿئي سندن تعليم ۽ تربيت ڪئي.