سَندَو ڏَمَ ڏَهَڪَارُ، هَڏهِين ڪَونهَي هِنَ کَي

سَندَو ڏَمَ ڏَهَڪَارُ، هَڏهِين ڪَونهَي هِنَ کَي
هِيءَ پَاڻيءَ سِين پَانهجَو، پُسَائي نَه سِينگارُ
ڪَارَڻِ مُنڌ مَيهَارُ، ڪَارِيءَ رَاتِ ڪُنَ تَرَي

سُرُ سُهُڻي

ڏَمُ = سهڻيءَ جي مڙس جو نالو
ڏَهَڪَارُ = ڏهڪاءُ ڏر، خوف، خطرو، ڊڄ، ڀئه، پرواهه
هڏهين = هرگز
ڪَارَڻ = جي لاءِ، جي ڪري
مُنڌَ = عورت - پر هتي معنى ٿيندي سهڻي

بيت جو پس منظر

سهڻيءَ کي پنهنجي مڙس ڏَمَ جو ذرو به ڪو ڊڄ، خوف، خطرو ۽ ڀَئه ناهي. سهڻي ڏم کان نفرت ڪندي آهي ڇو ته سهڻيءَ جي ڏم سان زبردستي شادي ڪرائي وئي هئي.
سهڻي پنهنجي مڙس ڏم سان سمهڻ ته پري جي ڳالهه کيس ويجهو اچڻ به نٿي ڏئي، هوءَ پاڻ کي ميهار جي امانت جو سمجهي ٿي.
باقي پنهنجي محبوب لاءِ اونداهي رات ۾ ڪُنَنَ مان تري به درياهه پار ڪري ميهار سان روز ملڻ ٿي وڃي.

سمجهاڻي

ڀٽائي عورت جي آزاديءَ جو علمبردار آهي، حامي آهي. ڀٽائي هن وڏيرڪي، جاگيرداري، قبائلي، سرداري ۽ جرڳائي نظام جو سخت مخالف آهي.ڀٽائيءَ سڄي رسالي ۾ عورت کي ئي ڳايو آهي ۽ اهميت ڏني اٿس ۽ عورت جا ئي درد ۽ سور ڳايا اٿس. سندس هيرا ۽ مڙس ماڻهون ڪردار ڪي مرد نه پر عورتون ئي سورميون آهن.ڀٽائي هڪ اهڙي سماج جو حامي آهي جنهن ۾ عورت ۽ مرد کي هڪ جيترا ۽ هڪ جهڙا حَقَ ۽ اختيارَ هجن. جيڪڏهن مرد پنهنجي پسند تي شادي ڪري ٿو ته اهو ساڳيو حق عورت گي به هجڻ گهرجي.جيتوڻيڪ ڏم سهڻيءَ جو مڙس هيو پر ڇو ته ميهار سان عشق ٿي وڃڻ ۽ درياهه پار ڪري ميهار سان ملڻ جي سزا طور سهڻيءَ جي ڏم سان زبردستي شادي ڪرائي وئي هئي ۽ سهڻيءَ کان پڇيو به ڪين ويو هيو.سو اچو ته اسان به پنهنجي جيءَ ۾ جهاتي پائي پنهنجو پاڻ کان پڇون ته اسان پنهنجي گهر جي نياڻين کي اها آزادي ڪڏهن ڏينداسين...!!؟هن گندي، ڌپ ڪري ويل، مدي خارج ۽ سڙيل سماج جي جاءِ تي امن، انصاف ۽ برابريءَ وارو سماج ڪڏهن اڏينداسين...!!؟ جنهن ۾ وري ڪنهن سهڻيءَ کي ميهار سان ملڻ لاءِ درياهه پار ڪرڻو نه پئي.

_____
چونڊ، تحقيق ۽ تشريح محترم مظفر منگي صاحب جي ٿورن سان سندس فيسبوڪ وال تان ورتل

"ليکڪ" بابت

رشيد سمون مشهور سنڌي فورم سنڌ سلامت جو باني ۽ منتظمِ اعليٰ آهي. پان هر وقت سنڌي ٻولي سنڌي ٻولي کي انٽرنيٽ تي عام ڪرڻ جي جستجو ۾ رهي ٿو..