سِجَ اُلَٿَي سَسُئِي، رَتَ وَرَڻَو رَوءِ
پَهِي نَہ پَانڌِي ڪَو، جَنهِن ڪَرَ پُڇَي لَوءِ
مُوڙِهي وَڃَي تَوءِ، مَوٽَڻَ جِي ڪَانَہ ڪَرَي
سُرُ سَسُئِي آبِرِي
اُلَٿَي = لهي وڃڻ سان
رَتَ وَرَڻَو = رت جي رنگ جهڙو، رت گاڏئون، رت جا ڳوڙها
پَهِي = واٽهڙو، مسافر
پَانڌِي = قاصد، نياپي وارو
ڪَرَ = کان، خبر
لَوءِ = ديس، وطن، ڳوٺ
مُوڙِهي = منجهيل، بي وقوف
تَوءِ = تنهن هوندي بہ
بيت جو پس منظر
~ سج لهي ويو آهي، سسئي رت جا ڳوڙها پئي ڳاڙي.
~ ڪو واٽهڙو، ڪو مسافر، ڪو نياپو کڻي ويندڙ، ڪير بہ تہ ڪونهي جنهن کان پنهونءَ جي ديس جي پڇا ڪري.
~ هيءَ منجهيل پوءِ بہ واپس ورڻ جي نٿي ڪري.
سمجهاڻي
سسئيءَ کي هلندي هلندي، جبل جهاڳيندي سج لهي ويو آهي. روئي روئي اکين مان رت جا ڳوڙها پئي ڳاڙي. سسئيءَ ڀلا اڳ تہ ڪڏهن هي پنڌ ڪيا ئي ڪونہ ھا۔ اڪيلي، جوان عورت، چوڌاري جبلن جون اڻ کُٽ قطارون. ڪو رستو، ڪو دڳ، ڪا واٽ ڪانهي ۽ هاڻي تہ اوندھ بہ ٿي وئي آهي.ڪير بہ تہ ڪونهي جنهن کان پنهونءَ جي پنڌ ۽ ديس جو ڏَسُ پڇي. هي اڻانگو، ورن وڪڙن وارو خطرناڪ سفر اڪيلي سر پئي ڪري. پر پوءِ بہ سسئي واپس ورڻ جو خيال لاهي اڳتي وڌنديٿي وڃي.
ڀٽائي هن بيت ذريعي اسان کي سيکاري ٿو تہ منزلون ڪيتريون بہ اڻانگيون، دشوار ۽ اذيتناڪ ڇونہ هجن. هر حال، هر صورت مايوس ٿيڻو ناهي، منزل جي طرف سفر جاري رکڻو آهي.
_____
چونڊ، تحقيق ۽ تشريح محترم مظفر منگي صاحب جي ٿورن سان سندس فيسبوڪ وال تان ورتل
پَهِي نَہ پَانڌِي ڪَو، جَنهِن ڪَرَ پُڇَي لَوءِ
مُوڙِهي وَڃَي تَوءِ، مَوٽَڻَ جِي ڪَانَہ ڪَرَي
سُرُ سَسُئِي آبِرِي
اُلَٿَي = لهي وڃڻ سان
رَتَ وَرَڻَو = رت جي رنگ جهڙو، رت گاڏئون، رت جا ڳوڙها
پَهِي = واٽهڙو، مسافر
پَانڌِي = قاصد، نياپي وارو
ڪَرَ = کان، خبر
لَوءِ = ديس، وطن، ڳوٺ
مُوڙِهي = منجهيل، بي وقوف
تَوءِ = تنهن هوندي بہ
بيت جو پس منظر
~ سج لهي ويو آهي، سسئي رت جا ڳوڙها پئي ڳاڙي.
~ ڪو واٽهڙو، ڪو مسافر، ڪو نياپو کڻي ويندڙ، ڪير بہ تہ ڪونهي جنهن کان پنهونءَ جي ديس جي پڇا ڪري.
~ هيءَ منجهيل پوءِ بہ واپس ورڻ جي نٿي ڪري.
سمجهاڻي
سسئيءَ کي هلندي هلندي، جبل جهاڳيندي سج لهي ويو آهي. روئي روئي اکين مان رت جا ڳوڙها پئي ڳاڙي. سسئيءَ ڀلا اڳ تہ ڪڏهن هي پنڌ ڪيا ئي ڪونہ ھا۔ اڪيلي، جوان عورت، چوڌاري جبلن جون اڻ کُٽ قطارون. ڪو رستو، ڪو دڳ، ڪا واٽ ڪانهي ۽ هاڻي تہ اوندھ بہ ٿي وئي آهي.ڪير بہ تہ ڪونهي جنهن کان پنهونءَ جي پنڌ ۽ ديس جو ڏَسُ پڇي. هي اڻانگو، ورن وڪڙن وارو خطرناڪ سفر اڪيلي سر پئي ڪري. پر پوءِ بہ سسئي واپس ورڻ جو خيال لاهي اڳتي وڌنديٿي وڃي.
ڀٽائي هن بيت ذريعي اسان کي سيکاري ٿو تہ منزلون ڪيتريون بہ اڻانگيون، دشوار ۽ اذيتناڪ ڇونہ هجن. هر حال، هر صورت مايوس ٿيڻو ناهي، منزل جي طرف سفر جاري رکڻو آهي.
_____
چونڊ، تحقيق ۽ تشريح محترم مظفر منگي صاحب جي ٿورن سان سندس فيسبوڪ وال تان ورتل
مظفر منگي جو جنم عظيم تاريخي ۽ ثقافتي اهڃاڻ مهين جي دڙي جي ڪک ۾ اڏيل ٻلهڙيجيءَ جي مهڪ واري چيڪي مٽيءَ ۾ ٿيو. سندن والد محترم استاد سان گڏ لطيف شناس، ليکڪ ۽ ڊرامه نويس هيو. پاڻ جڏهن جوان ٿيو ته بيباڪ صحافي، شاعر، اديب، محقق ۽ ڀٽائيءَ جي پارکو مرحوم هدايت منگيءَ جيڪو سندن وڏو ڀاءُ ٿئي سندن تعليم ۽ تربيت ڪئي.