بَرَ وَٺا، ٿَرَ وَٺا، وَٺِيُون تَرايُون
پِرِهَه جو پَٽَنِ تَي، ڪَنِ وِلَوڙا وايُون
مَکَڻُ ڀَرِينِ هَٿِڙا، سَنگَهارِيُون سايُون
سارَي ڏُهَنِ سامُهِيُون، ٻَولَايُون رايُون
ٻانِهِيُون ۽ ٻايُون، پَکَي سُهَنِ پاهِجَي
سُرُ سارَنگُ
بَرَ = بيابان، ميدان
وَٺا = مِينهَن وسيا
ٿَرَ = واريءَ جي دڙن وارو علائقو - امرڪوٽ، مٺي، ڏيپلي، ننگر ۽ ڇاڇري تعلقي تي مشتمل علائقو
تَرَايُون = ڍورا، ماٿريون، هيٺاهيون
پِرِھَ = اَسُرَ ويل، باک ڦٽيءَ ويل، صبح
پَٽنِ = ميدانن
وِلَوڙا = ڏڌ ولوڙڻ
وَايُون = آواز، آلاپ، ڏڌ ولوڙڻ جا آواز
سَنگَهارِيُون = مارو عورتون، ڀاڳياڻيون
سَايُون = سُکِيُون ستابيون، آسوديون
سَامُهِيُون = سامهون بيٺل
ٻَولَايُون = مَينهُون، جن کي مٿي تي تلڪ هوندو آهي.
رَايُون = خاص رنگ ۽ وڏي اوهه واريون مينهون
ٻانِهِيُون = نوڪرياڻيون
ٻَايُون = رئيساڻيون، راڻيون
سُهَنِ = سُونهَنِ
پاهِجَي = پنهنجي
بيت جو پس منظر
~ ٿرن، برن ۽ تراين ۾ مينهن وسي پيا آهن.
~ اَسُرَ ويل ڏڌ ولوڙڻ جا آواز پيا اچن.
~ ڀاڳياڻيون آسوديون ٿيون آهن، سندن هٿن ۾ مکڻ جا چاڻا آهن.
~ گهڻي کير وارين مَينهُنِ کي واري واري سان پيون ڏهن.
~ ٻانِهيُون توڙي سانئڻيون پکن ۾ پيون سُونهَنِ.
سمجهاڻي
ڀٽائيءَ جو هي بيت ٿر ۾ وسڪاري کان پوءِ جي ڊاڪيومينٽري فلم آهي جيڪا ماروئڙن جي آسودگيءَ جي نهايت شاندار عڪاسي ڪري ٿي. سُکي سنڌ جو پسمنظر پيش ڪيل آهي هن بيت ۾.
ٿر وسي پيو آهي، برن، بيابانن ۽ ميدانن تي وسڪارا ٿيا آهن. ڍنڍون ڍورا، تل ترايون پاڻيءَ سان ٽمٽار ٿي ويون آهن. ميدانن ۽ چراگاهن تي گوڏي جيڏا گاهه ڦٽا آهن. مارو ۽ سندن مال خوشيءَ ۾ جهومي پيا هن. پرهه ڦٽيءَ ويل ڏڌ ولوڙڻ جا آواز پيا اچن. مارو عورتون ۽ ڀاڳياڻيون ولوڙي کان پوءِ ٻنهي هٿن سان چاڏيءَ مان مکڻ جا چاڻا پيون ڪڍن.
ڪي وري وڏي اوهه ۽ گهڻي کير وارين مَينهُنِ کي واري واري سان پيون ڏُهَنِ. اڄ وري خوشيون ۽ رونقون موٽي آيون آهن. ڀاڳياڻيون ۽ رئيساڻيون تہ ٽڙن پيون پر سندن نوڪرياڻين جي چهرن تي بہ مرڪون ڦهلجي ويون آهن.
چونڊ، تحقيق ۽ تشريح محترم مظفر منگي صاحب جي ٿورن سان سندس فيسبوڪ وال تان ورتل
____
پِرِهَه جو پَٽَنِ تَي، ڪَنِ وِلَوڙا وايُون
مَکَڻُ ڀَرِينِ هَٿِڙا، سَنگَهارِيُون سايُون
سارَي ڏُهَنِ سامُهِيُون، ٻَولَايُون رايُون
ٻانِهِيُون ۽ ٻايُون، پَکَي سُهَنِ پاهِجَي
سُرُ سارَنگُ
بَرَ = بيابان، ميدان
وَٺا = مِينهَن وسيا
ٿَرَ = واريءَ جي دڙن وارو علائقو - امرڪوٽ، مٺي، ڏيپلي، ننگر ۽ ڇاڇري تعلقي تي مشتمل علائقو
تَرَايُون = ڍورا، ماٿريون، هيٺاهيون
پِرِھَ = اَسُرَ ويل، باک ڦٽيءَ ويل، صبح
پَٽنِ = ميدانن
وِلَوڙا = ڏڌ ولوڙڻ
وَايُون = آواز، آلاپ، ڏڌ ولوڙڻ جا آواز
سَنگَهارِيُون = مارو عورتون، ڀاڳياڻيون
سَايُون = سُکِيُون ستابيون، آسوديون
سَامُهِيُون = سامهون بيٺل
ٻَولَايُون = مَينهُون، جن کي مٿي تي تلڪ هوندو آهي.
رَايُون = خاص رنگ ۽ وڏي اوهه واريون مينهون
ٻانِهِيُون = نوڪرياڻيون
ٻَايُون = رئيساڻيون، راڻيون
سُهَنِ = سُونهَنِ
پاهِجَي = پنهنجي
بيت جو پس منظر
~ ٿرن، برن ۽ تراين ۾ مينهن وسي پيا آهن.
~ اَسُرَ ويل ڏڌ ولوڙڻ جا آواز پيا اچن.
~ ڀاڳياڻيون آسوديون ٿيون آهن، سندن هٿن ۾ مکڻ جا چاڻا آهن.
~ گهڻي کير وارين مَينهُنِ کي واري واري سان پيون ڏهن.
~ ٻانِهيُون توڙي سانئڻيون پکن ۾ پيون سُونهَنِ.
سمجهاڻي
ڀٽائيءَ جو هي بيت ٿر ۾ وسڪاري کان پوءِ جي ڊاڪيومينٽري فلم آهي جيڪا ماروئڙن جي آسودگيءَ جي نهايت شاندار عڪاسي ڪري ٿي. سُکي سنڌ جو پسمنظر پيش ڪيل آهي هن بيت ۾.
ٿر وسي پيو آهي، برن، بيابانن ۽ ميدانن تي وسڪارا ٿيا آهن. ڍنڍون ڍورا، تل ترايون پاڻيءَ سان ٽمٽار ٿي ويون آهن. ميدانن ۽ چراگاهن تي گوڏي جيڏا گاهه ڦٽا آهن. مارو ۽ سندن مال خوشيءَ ۾ جهومي پيا هن. پرهه ڦٽيءَ ويل ڏڌ ولوڙڻ جا آواز پيا اچن. مارو عورتون ۽ ڀاڳياڻيون ولوڙي کان پوءِ ٻنهي هٿن سان چاڏيءَ مان مکڻ جا چاڻا پيون ڪڍن.
ڪي وري وڏي اوهه ۽ گهڻي کير وارين مَينهُنِ کي واري واري سان پيون ڏُهَنِ. اڄ وري خوشيون ۽ رونقون موٽي آيون آهن. ڀاڳياڻيون ۽ رئيساڻيون تہ ٽڙن پيون پر سندن نوڪرياڻين جي چهرن تي بہ مرڪون ڦهلجي ويون آهن.
چونڊ، تحقيق ۽ تشريح محترم مظفر منگي صاحب جي ٿورن سان سندس فيسبوڪ وال تان ورتل
____
مظفر منگي جو جنم عظيم تاريخي ۽ ثقافتي اهڃاڻ مهين جي دڙي جي ڪک ۾ اڏيل ٻلهڙيجيءَ جي مهڪ واري چيڪي مٽيءَ ۾ ٿيو. سندن والد محترم استاد سان گڏ لطيف شناس، ليکڪ ۽ ڊرامه نويس هيو. پاڻ جڏهن جوان ٿيو ته بيباڪ صحافي، شاعر، اديب، محقق ۽ ڀٽائيءَ جي پارکو مرحوم هدايت منگيءَ جيڪو سندن وڏو ڀاءُ ٿئي سندن تعليم ۽ تربيت ڪئي.