هِتان کَڻِي هُتِ، جَنِ رَکِيو سَي رَسِيُون
ساڄَنُ سُونهَه، سُرِتِ، وِکائِي وَيجهو گَهڻو
سُرُ سَسُئِي آبِرِي
رَسِيُون = پهتيون، ماڻيائون، حاصل ڪيائون، ڪامياب ٿيون
ساڄَنُ = سڄڻ، ڌڻي تعالي'، حقيقي محبوب
سُونھَ = حُسُنُ، جمالُ، حسن ڪمال، حسن مطلق
سُرِتِ = عقل، شعور، ڏاهپ، فهم
وِکائِي = هڪ وک يا هڪ قدم کان
بيت جو پس منظر
~ جن پنهنجو ڌيان دنيا کان هٽائي حقيقي محبوب طرف ڪيو تن منزل ماڻي.
~ محبوب جيڪو حسنِ ڪمال، عقلِ ڪل آهي، سو هڪ وک کان ويجهو آهي.
سمجهاڻي
ڀٽائيءَ جو هي تصوف ۽ وحدانيت جي رنگ ۾ رڱيل بيت محبوب حقيقي يعني خدا پاڪ جي ڳولا ۽ ساڻس محبت ڪندڙن لاءِ هڪ گَسُ ۽ واٽَ آهي.
محبوب حقيقي پاڻ ئي حسن ڪمال ۽ مطلق جمال آهي، جنهن لاءِ حديث ۾ بيان ڪيو ويو آهي : ” اِنَ اللهُ جَمِيلُ وَ يُحِبُ الجَمالُ “ ؛ خدا حسين آهي ۽ سونهن کي پسند ڪري ٿو.
اسان ماڻهن جو سڄو ڌيان خوبصورت عورتن، اولاد، مال ملڪيت ۽ زمين جي سَڌُنِ ڏانهن آهي. هر وقت ماڻهون نفس جي ناجائز خواهشن کي حاصل ڪرڻ لاءِ الائي ڪهڙن ڪهڙن غلط ڪمن جي پٺيان رڌل رهي ٿو. جيڪڏهن هنن نفس جي خواهشن ۽ خيالن کي ترڪ ڪري سڄو ڌيان ذات حقيقيءَ ڏانهن ڦيرائجي تہ هو ڪو پري ڪونهي. هو تہ صرف هڪ وک يا هڪ قدم تي آهي بلڪہ پاڻ ۾ موجود آهي.
قرآن ۾ ارشاد آهي : وَ فِي اَنفُسڪُم اَفَلَا تُبِصِرُون ؛ ۽ مان اوهان جي بدن ۾ موجود آهيان پر توهان ڏسو نہ ٿا.
ساڳي وقت لطيف سائين جي شاعريءَ کي هڪ ئي مفهوم ۾ قيد ڪري نه ٿو سگهجي. هن بيت جون سمجهاڻيون ۽ مفهوم ڪيترن ئي رخن ۾ وڃن ٿا. جهڙوڪ محنت ڪندڙ، عاشق جيڪي محبوب کي ماڻڻ لاءِ ڇا ڇا نه ٿا ڪن.
چونڊ، تحقيق ۽ تشريح محترم مظفر منگي صاحب جي ٿورن سان سندس فيسبوڪ وال تان ورتل
____
ساڄَنُ سُونهَه، سُرِتِ، وِکائِي وَيجهو گَهڻو
سُرُ سَسُئِي آبِرِي
رَسِيُون = پهتيون، ماڻيائون، حاصل ڪيائون، ڪامياب ٿيون
ساڄَنُ = سڄڻ، ڌڻي تعالي'، حقيقي محبوب
سُونھَ = حُسُنُ، جمالُ، حسن ڪمال، حسن مطلق
سُرِتِ = عقل، شعور، ڏاهپ، فهم
وِکائِي = هڪ وک يا هڪ قدم کان
بيت جو پس منظر
~ جن پنهنجو ڌيان دنيا کان هٽائي حقيقي محبوب طرف ڪيو تن منزل ماڻي.
~ محبوب جيڪو حسنِ ڪمال، عقلِ ڪل آهي، سو هڪ وک کان ويجهو آهي.
سمجهاڻي
ڀٽائيءَ جو هي تصوف ۽ وحدانيت جي رنگ ۾ رڱيل بيت محبوب حقيقي يعني خدا پاڪ جي ڳولا ۽ ساڻس محبت ڪندڙن لاءِ هڪ گَسُ ۽ واٽَ آهي.
محبوب حقيقي پاڻ ئي حسن ڪمال ۽ مطلق جمال آهي، جنهن لاءِ حديث ۾ بيان ڪيو ويو آهي : ” اِنَ اللهُ جَمِيلُ وَ يُحِبُ الجَمالُ “ ؛ خدا حسين آهي ۽ سونهن کي پسند ڪري ٿو.
اسان ماڻهن جو سڄو ڌيان خوبصورت عورتن، اولاد، مال ملڪيت ۽ زمين جي سَڌُنِ ڏانهن آهي. هر وقت ماڻهون نفس جي ناجائز خواهشن کي حاصل ڪرڻ لاءِ الائي ڪهڙن ڪهڙن غلط ڪمن جي پٺيان رڌل رهي ٿو. جيڪڏهن هنن نفس جي خواهشن ۽ خيالن کي ترڪ ڪري سڄو ڌيان ذات حقيقيءَ ڏانهن ڦيرائجي تہ هو ڪو پري ڪونهي. هو تہ صرف هڪ وک يا هڪ قدم تي آهي بلڪہ پاڻ ۾ موجود آهي.
قرآن ۾ ارشاد آهي : وَ فِي اَنفُسڪُم اَفَلَا تُبِصِرُون ؛ ۽ مان اوهان جي بدن ۾ موجود آهيان پر توهان ڏسو نہ ٿا.
ساڳي وقت لطيف سائين جي شاعريءَ کي هڪ ئي مفهوم ۾ قيد ڪري نه ٿو سگهجي. هن بيت جون سمجهاڻيون ۽ مفهوم ڪيترن ئي رخن ۾ وڃن ٿا. جهڙوڪ محنت ڪندڙ، عاشق جيڪي محبوب کي ماڻڻ لاءِ ڇا ڇا نه ٿا ڪن.
چونڊ، تحقيق ۽ تشريح محترم مظفر منگي صاحب جي ٿورن سان سندس فيسبوڪ وال تان ورتل
____
مظفر منگي جو جنم عظيم تاريخي ۽ ثقافتي اهڃاڻ مهين جي دڙي جي ڪک ۾ اڏيل ٻلهڙيجيءَ جي مهڪ واري چيڪي مٽيءَ ۾ ٿيو. سندن والد محترم استاد سان گڏ لطيف شناس، ليکڪ ۽ ڊرامه نويس هيو. پاڻ جڏهن جوان ٿيو ته بيباڪ صحافي، شاعر، اديب، محقق ۽ ڀٽائيءَ جي پارکو مرحوم هدايت منگيءَ جيڪو سندن وڏو ڀاءُ ٿئي سندن تعليم ۽ تربيت ڪئي.