واقِفِ نه وَڻِڪارَ جِي، اَڳُ نه ڏيهُه ڏِٺومِ
ڏونگَرَ ڏوراپَنِ سِين، ڪاتِيءَ رِءِ ڪُٺومِ
جَيلاهُه مُحِبُ مِٺومِ، تَي ڇُلُون ڪَرِيان ڇَپَرَين
سُرُ سسئي آبري
وَڻِڪارَ = وڻراھ، ٻيلو، وڻن جا جهڳٽا - بلوچستان جي علائقي لس ٻيلي جَي جهنگ جو نالو جتان پنهون ڳوليندي سسئي لنگهي هئي.
ڏيھُ = وطن، ملڪ
ڏِٺومِ = مون ڏٺو
ڏونگَرَ = جبل
ڏوراپن = ميارن، مهڻن، طعنن
ڪُٺومِ = مون کي ڪُٺو، ماريو
جَيلاھُ = جيڏو، جيترو، جنهنڪري، جنهن صورت ۾
مُحِبُ = پرين، محبوب
مِٺومِ = مون کي مٺو آهي، پيارو آهي.
ڇُلُون = ڇالون، اُڇلون، ڊوڙون، ٽپو ڏيڻ
ڇَپَرَين = جبلن ۾
بيت جو پس منظر
~ مون هي ملڪ نہ ڏٺو هئو، نہ وري وڻراھ جي واقف هيس
~ جبل بہ مون کي مهڻا ڏيئي ڪاتيءَ سوا ٿو ڪُهَي.
~ جيڏو پنهونءَ سان پيار اٿم، جيڪر ڊوڙندي وڃان.
سمجهاڻي
سسئي پنڌ ڪندي پنهون ڳوليندي چئي ٿي :
آئون اڳ ڪڏهن هنن گهاٽن ٻيلن، رستن ۽ ڪيچ مڪران جي واقف نہ هيس۔ هن جبل تہ مون کي طعنن ۽ مهڻن سان ماري وڌو آهي. جيترو نه مون کي پنهل سان پيار آهي، دل چئي ٿي جيڪر وک وک نہ کڻان پر ڊوڙندي وڃي پنهنجي محبوب سان ملان.
دراصل ڀٽائي سسئيءَ کي مظلوم ۽ محڪوم ماڻهن ۽ قومن جي علامت بڻائي هر ڏاڍ ۽ جبر جو بهادريءَ سان مقابلو ڪري، محبوبَ ۽ منزلن ماڻڻ جو ڏس ڏئي ٿو. جيڪڏهن پنهون علامت آهي محبوب ۽ منزلن جي تہ وري سسئي اهڃاڻ آهي انهن محبوبَ ۽ منزلن جي ڳولا، جاکوڙ ۽ جدوجهد جي.
جڏهن اڪيلي عورت اڻ واقف رستن، جبلن جي ور وڪڙن ۽ لڪن کي لتاڙي پنهنجي محبوب کي تلاشي ٿي تہ هن ڌرتيءَ جا ڪروڙين مظلوم ماڻهون جاکوڙ ۽ جدوجهد ذريعي پنهنجي منزل ڇونہ ٿا ماڻي سگهن...!!؟
چونڊ، تحقيق ۽ تشريح محترم مظفر منگي صاحب جي ٿورن سان سندس فيسبوڪ وال تان ورتل
____
ڏونگَرَ ڏوراپَنِ سِين، ڪاتِيءَ رِءِ ڪُٺومِ
جَيلاهُه مُحِبُ مِٺومِ، تَي ڇُلُون ڪَرِيان ڇَپَرَين
سُرُ سسئي آبري
وَڻِڪارَ = وڻراھ، ٻيلو، وڻن جا جهڳٽا - بلوچستان جي علائقي لس ٻيلي جَي جهنگ جو نالو جتان پنهون ڳوليندي سسئي لنگهي هئي.
ڏيھُ = وطن، ملڪ
ڏِٺومِ = مون ڏٺو
ڏونگَرَ = جبل
ڏوراپن = ميارن، مهڻن، طعنن
ڪُٺومِ = مون کي ڪُٺو، ماريو
جَيلاھُ = جيڏو، جيترو، جنهنڪري، جنهن صورت ۾
مُحِبُ = پرين، محبوب
مِٺومِ = مون کي مٺو آهي، پيارو آهي.
ڇُلُون = ڇالون، اُڇلون، ڊوڙون، ٽپو ڏيڻ
ڇَپَرَين = جبلن ۾
بيت جو پس منظر
~ مون هي ملڪ نہ ڏٺو هئو، نہ وري وڻراھ جي واقف هيس
~ جبل بہ مون کي مهڻا ڏيئي ڪاتيءَ سوا ٿو ڪُهَي.
~ جيڏو پنهونءَ سان پيار اٿم، جيڪر ڊوڙندي وڃان.
سمجهاڻي
سسئي پنڌ ڪندي پنهون ڳوليندي چئي ٿي :
آئون اڳ ڪڏهن هنن گهاٽن ٻيلن، رستن ۽ ڪيچ مڪران جي واقف نہ هيس۔ هن جبل تہ مون کي طعنن ۽ مهڻن سان ماري وڌو آهي. جيترو نه مون کي پنهل سان پيار آهي، دل چئي ٿي جيڪر وک وک نہ کڻان پر ڊوڙندي وڃي پنهنجي محبوب سان ملان.
دراصل ڀٽائي سسئيءَ کي مظلوم ۽ محڪوم ماڻهن ۽ قومن جي علامت بڻائي هر ڏاڍ ۽ جبر جو بهادريءَ سان مقابلو ڪري، محبوبَ ۽ منزلن ماڻڻ جو ڏس ڏئي ٿو. جيڪڏهن پنهون علامت آهي محبوب ۽ منزلن جي تہ وري سسئي اهڃاڻ آهي انهن محبوبَ ۽ منزلن جي ڳولا، جاکوڙ ۽ جدوجهد جي.
جڏهن اڪيلي عورت اڻ واقف رستن، جبلن جي ور وڪڙن ۽ لڪن کي لتاڙي پنهنجي محبوب کي تلاشي ٿي تہ هن ڌرتيءَ جا ڪروڙين مظلوم ماڻهون جاکوڙ ۽ جدوجهد ذريعي پنهنجي منزل ڇونہ ٿا ماڻي سگهن...!!؟
چونڊ، تحقيق ۽ تشريح محترم مظفر منگي صاحب جي ٿورن سان سندس فيسبوڪ وال تان ورتل
____
مظفر منگي جو جنم عظيم تاريخي ۽ ثقافتي اهڃاڻ مهين جي دڙي جي ڪک ۾ اڏيل ٻلهڙيجيءَ جي مهڪ واري چيڪي مٽيءَ ۾ ٿيو. سندن والد محترم استاد سان گڏ لطيف شناس، ليکڪ ۽ ڊرامه نويس هيو. پاڻ جڏهن جوان ٿيو ته بيباڪ صحافي، شاعر، اديب، محقق ۽ ڀٽائيءَ جي پارکو مرحوم هدايت منگيءَ جيڪو سندن وڏو ڀاءُ ٿئي سندن تعليم ۽ تربيت ڪئي.