ڏاڍِي لُڪَ لَڪَنِ جِي، پَٽَنِ پوءِ پَچاءُ
ڇَپَرَ ڪوسو واءُ، هَرِيا تو نَيڻَ ڪِئا
سُرُ ڪوهِيارِي سَسُئِي
ڏاڍِي = زبردست، گهڻي
لُڪَ = جهولو، گرم هو
لَڪَنِ = لنگهن، رستن، جبل مان گذرڻ جي رستن
پَٽَنِ = ميدانن
پَچاءُ = سوز، گرمي
ڇَپَرِ = جبلن ۾
واءُ = هوا
هَرِيا = آلا
نَيڻَ = اکيون
ڪِئا = ڪيا
بيت جو پس منظر
سمجهاڻي
جاگرافيائي حوالي سان سنڌ دنيا جي گرم ترين خطن مان هڪ آهي. سياري جي مند جي ڪجھ مهينن کي ڇڏي باقي هتي گرمي پد سدائين بلند ترين سطح تي پهچي وڃي ٿو. بلوچستان جو پڻ گهڻو حصو صحرا ۽ جابلو علائقي جي ڪوهستاني حصن تي مشتمل آهي. جتان جي موسم پڻ سنڌ جيان سانوڻيءَ جي مند ۾ اڪثر گرم رهي ٿي.
ڀنڀور کان ڪيچ مڪران تائين وارو پنڌ جيڪو پنهونءَ جي قافلي ۽ پوءِ سسئيءَ بہ جهاڳيو. سو پڻ اڪثر جبل جي لڪن، لنگهن يا رستن تي مشتمل آهي، جيڪو اڪيلي سسئيءَ پيرين پنڌ جهاڳيو هو.
هن بيت ۾ ڀٽائي سسئيءَ جي پنڌ جا پيرا کڻي ٿو:
اڄ جبلن جي لڪن يا لنگهن ۾ سانوڻي مند جون تيز لُڪُون يا جهولا لڳي رهيا آهن. جنهن سان هٿ، پير، منهن ۽ سڄو بدن سڙيو وڃي ٿو. پٽن ۽ ميدانن ۾ پڻ شديد گرمي آهي. جبلن ۾ گرم ترين هوائون گُهلي رهيون آهن. سسئي اهڙي سخت گرمي ۽ لُڪُنِ ۾ پنهونءَ جي قافلي جا پيرا کنيون ٿي وڃي.
پنهونءَ کي ساريندي سسئيءَ جون اکيون آليون ٿي ويون آهن. سندس ظبط ٽُٽي پيو آهي ۽ اکڙين جا بند ڀڄي پيا آهن.
چونڊ، تحقيق ۽ تشريح محترم مظفر منگي صاحب جي ٿورن سان سندس فيسبوڪ وال تان ورتل
___
ڇَپَرَ ڪوسو واءُ، هَرِيا تو نَيڻَ ڪِئا
سُرُ ڪوهِيارِي سَسُئِي
ڏاڍِي = زبردست، گهڻي
لُڪَ = جهولو، گرم هو
لَڪَنِ = لنگهن، رستن، جبل مان گذرڻ جي رستن
پَٽَنِ = ميدانن
پَچاءُ = سوز، گرمي
ڇَپَرِ = جبلن ۾
واءُ = هوا
هَرِيا = آلا
نَيڻَ = اکيون
ڪِئا = ڪيا
بيت جو پس منظر
~ اڄ لڪن ۾ گرم هوائون پيون لڳن، ميدانن ۾ پڻ گرمي آهي.
~ جبلن ۾ ڪوسيون هوائون پيون گُهلن، سسئيءَ جا نيڻ آلا آهن.
~ جبلن ۾ ڪوسيون هوائون پيون گُهلن، سسئيءَ جا نيڻ آلا آهن.
سمجهاڻي
جاگرافيائي حوالي سان سنڌ دنيا جي گرم ترين خطن مان هڪ آهي. سياري جي مند جي ڪجھ مهينن کي ڇڏي باقي هتي گرمي پد سدائين بلند ترين سطح تي پهچي وڃي ٿو. بلوچستان جو پڻ گهڻو حصو صحرا ۽ جابلو علائقي جي ڪوهستاني حصن تي مشتمل آهي. جتان جي موسم پڻ سنڌ جيان سانوڻيءَ جي مند ۾ اڪثر گرم رهي ٿي.
ڀنڀور کان ڪيچ مڪران تائين وارو پنڌ جيڪو پنهونءَ جي قافلي ۽ پوءِ سسئيءَ بہ جهاڳيو. سو پڻ اڪثر جبل جي لڪن، لنگهن يا رستن تي مشتمل آهي، جيڪو اڪيلي سسئيءَ پيرين پنڌ جهاڳيو هو.
هن بيت ۾ ڀٽائي سسئيءَ جي پنڌ جا پيرا کڻي ٿو:
اڄ جبلن جي لڪن يا لنگهن ۾ سانوڻي مند جون تيز لُڪُون يا جهولا لڳي رهيا آهن. جنهن سان هٿ، پير، منهن ۽ سڄو بدن سڙيو وڃي ٿو. پٽن ۽ ميدانن ۾ پڻ شديد گرمي آهي. جبلن ۾ گرم ترين هوائون گُهلي رهيون آهن. سسئي اهڙي سخت گرمي ۽ لُڪُنِ ۾ پنهونءَ جي قافلي جا پيرا کنيون ٿي وڃي.
پنهونءَ کي ساريندي سسئيءَ جون اکيون آليون ٿي ويون آهن. سندس ظبط ٽُٽي پيو آهي ۽ اکڙين جا بند ڀڄي پيا آهن.
چونڊ، تحقيق ۽ تشريح محترم مظفر منگي صاحب جي ٿورن سان سندس فيسبوڪ وال تان ورتل
___
مظفر منگي جو جنم عظيم تاريخي ۽ ثقافتي اهڃاڻ مهين جي دڙي جي ڪک ۾ اڏيل ٻلهڙيجيءَ جي مهڪ واري چيڪي مٽيءَ ۾ ٿيو. سندن والد محترم استاد سان گڏ لطيف شناس، ليکڪ ۽ ڊرامه نويس هيو. پاڻ جڏهن جوان ٿيو ته بيباڪ صحافي، شاعر، اديب، محقق ۽ ڀٽائيءَ جي پارکو مرحوم هدايت منگيءَ جيڪو سندن وڏو ڀاءُ ٿئي سندن تعليم ۽ تربيت ڪئي.